Agothosma thymyfolia (Kalkboegoe), Agothosma Imbricata (Sandboegoe),
Agothosma Latipetala (Swartlandboegoe), Agothosma bisulca (Denneblaarboegoe), Macrostylis villosa (Kousieboegoe), Diosma hirsuta (Rooiboegoe), Diosma aspalathoides (Haasboegoe), Diosma oppositifolio (Bitterboegoe)
Boegoe is ‘n woord van Khoikhoi oorsprong, wat na ‘n aantal Suid-Afrikaanse plante, swamme of ‘n mineraal kan verwys, wat in tradisionele voorbereidings gebruik is. Die meeste Boegoe-plante word gekenmerk deur ‘n sterk aromatiese reuk as gevolg van vlugtige olies wat deur kliere in die blare vrygestel word. Die naam dui primêr op dié plantspesies waarvan die stingels, verpoeierde blare of vlugtige olies in kruie gebruik word.
Die genusnaam Agathosma is afgelei van die Griekse woord agathos, wat “goed” beteken, en osme, wat na geur verwys. Dit dui op die kenmerkende geur wat so sinoniem is met die genus. Oliekliere op die blare en vrugte gee normaalweg ‘n aromatiese geur af wanneer dit gekneus word.
(Kalkboegoe)
(Sandboegoe)
(Swartlandboegoe)
Kalkboegoe word aangetref op kusduine en sand op kalksteen in die Wes-Kaap vanaf Vredenburg tot Yzerfontein.
Sandboegoe is ‘n soetgeurende struikie wat nie net verskeie grondsoorte en toestande hanteer nie, maar ook ‘n betowerende spatsel kleur van lente tot somer bied. Dit is algemeen in dele van die suidwestelike en suidelike Kaap, vanaf Saldanhabaai tot Mosselbaai. In hierdie gebied groei dit op kalkstene, graniet of goed dreinerende sandige hange en vlaktes.
Swartlandboegoe (eng. Wide-Petalled Buchu) is ‘n klein, immergroen struik endemies tot die Weskaap. Dit het klein, blink, donkergroen blaartjies en wit, pienk of pers blommetjies met ‘n geel kern. Dit groei in klipperige en sanderige grond in valleie en teen heuwel- en berghange.
(Denneblaarboegoe)
(Kousieboegoe)
(Rooiboegoe)
Denneblaarboegoe kom in die Koue Bokkeveld voor, asook in Gifberg en Matzikammaberg, sowel as aan die Weskus. Staan ook bekend as die Twin-Seeded Buchu of Round-leaved Buchu op Engels. Dit word as ‘n versieringsplant of as heiningplant in tuine gebruik. Dit het medisinale eienskappe en word gebruik om maagkwale, verkoues en hoofpyn te behandel. Dit word ook as ‘n bestanddeel in parfuum en kosmetika gebruik. Die blomme is wit, klokkievormig met 5 blomblare en ‘n geel kern.
Kousieboegoe is op die rooi lys as ‘n bedreigde spesie. Dis endemies aan die Wes Kaap vanaf die Kaapse Skiereiland tot by Mamre. Dit dra trosse wit blommetjies en blom vanaf laat somer deur die herfs tot in die winter, aldus ‘n goeie plant vir jou ‘n fynbos-tuin!
Rooiboegoe (ook wildeboegoe, hottentotsboegoe, Eng. wild buchu) kom natuurlik voor op rotsagtige sandsteen- en kleihange en op sandige / gruisagtige grond vanaf die Cederberg-berge tot Humansdorp. Diosma is afgelei van die Griekse woord Dios, wat “goddelik” beteken, en osme, wat na geur verwys (die reuk wat vrygestel word wanneer die blare gekneus word). Nuwe groei wys fyn wit hare op nuwe blaartjies en stingels. Nuwe stingels is roomkleurig tot ligbruin, terwyl die ouer stingels donkerbruin is. Klein, wit, koppievormige blommetjies word in trosse van 5 of meer aan die punte van die takke gedra. Blomtydperk is van September tot November.
(Haasboegoe)
(Bitterboegoe)
(Bitterboegoe )
Haasboegoe (Enf. Hare Buchu) is ‘n immergroen struik endemies tot die Weskus en kom in droë klipperige of sanderige grond, veral op die kusvlaktes voor, vanaf Milnerton in die Suide tot by Langebaan in die noorde. Dit dra klein, wit blommetjies met geel helmknoppe, wat in die lente blom.
Bitterboegoe (Eng. butterbuchu) is ‘n aromatiese struik met mooi blare en klein ster-vormige wit blommetjies met ‘n helder geelgroen kern. Dit blom feitlik reg deur die jaar, maar hoofsaaklik van September tot Januarie. Die vrug is ‘n 5-kamer kapsule met horingagtige puntjies met een saad per kapsule. Soos dit ryp word, droog die kapsule uit, kraak dan oop en skiet die sade uit in ‘n proses wat bekend staan as ballistiese verspreiding.
Fotos met erkenning aan http://www.africanplants.senckenberg.de/, https://pza.sanbi.org/ en https://www.inaturalist.org/.
Bronne: Gesprek met Bing op 28 April 2024
(1) Boegoe – Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Boegoe.
(2) Google Translate – Google 번역. https://translate.google.co.kr/?hl=en.